ผมสนใจในเรื่องสถาปัตยกรรมพิษณุโลก เริ่มทำวิจัยเล็ก ๆ เกี่ยวกับเรื่องของสถาปัตยกรรมเมืองพิษณุโลกว่ามีความเป็นมาอย่างไร ด้วยลักษณะของการตั้งถิ่นฐานจากเดิมเราก็ต้องบอกก่อนว่าพิษณุโลกเป็นเมืองน้ำ ก็คือมีการสัญจรทางน้ำเป็นหลัก จุดริมแม่น้ำน่านก็คือบริเวณที่เราเรียกว่าตลาดใต้ คาดการณ์ว่าจะเป็นตลาดแห่งแรกของพิษณุโลก มีความผูกพันกับคนพิษณุโลกมานานและเผอิญว่าก็มีระยะเวลาในการที่จะมีการเปลี่ยนผ่าน

ตลาดใต้ต้องยอมรับก่อนเลยว่าเป็นพื้นที่สำคัญของเมือง และเป็นพื้นที่ที่ใช้คำว่าครัวเมือง เป็นปากท้องของเมืองสองแคว เป็นแหล่งของกิน มาซื้อของใช้ในชีวิตประจำงัน เพราะว่าเป็นตลาดหลักของเมืองสมัยนั้น ซึ่งคนผู้เฒ่าผู้แก่ในสมัยนั้นก็บอกว่าเหมือนอารมณ์เหมือนสยามสแควร์ของเมืองพิษณุโลก ที่วัยรุ่นเขาจะมารวมตัวกัน มาดูหนัง มาแฮงค์เอ้าท์ ก็เป็นย่านเศรษฐกิจของเมือง ซึ่งศักยภาพมีประวัติศาสตร์ภาพจำที่ชัดเจน คนสามารถที่จะมองเห็นความทรงจำร่วมกันได้ง่ายในประเด็นนี้

ตัวของกายภาพเองอยู่ริมน้ำด้วย ลักษณะพิเศษของเมืองพิษณุโลก ในประเทศไทยมีไม่กี่จังหวัดที่แม่น้ำผ่ากลางเมืองและเป็นพื้นที่สาธารณะเกือบทั้งหมด เราจะสังเกตุได้ว่าหลาย ๆ จังหวัดแม่น้ำผ่ากลางเมืองจริง แต่ว่าพื้นที่จะเป็นกรรมสิทธิ์ของเอกชน แต่พอเป็นพื้นที่ของพิษณุโลกเองเป็นพื้นที่สาธารณะของเมือง ดังนั้นเราสามารถจินตนาการได้ว่าความโรแมนติกของเมืองที่เกิดขึ้นจากเมืองริมน้ำที่มีพื้นที่โล่ง พื้นที่สีเขียว และสามารถรองรับกิจกรรมเพื่อทำให้เกิดคุณภาพชีวิตของเมืองได้ ก็เลยมองว่าที่นี่มีศักยภาพในอนาคต

ทุกวันนี้คนเมืองพิษณุโลกเองจะมาทำกิจกรรมทางน้ำอาจจะเป็นในลักษณะมาออกกำลังกาย ...จะมีตกปลา หาปลาบ้าง เป็นแค่จำนวนกลุ่มน้อย ๆ ทุกวันนี้คนอาจจะมองแม่น้ำน่านเป็นแค่แบล็คกราวของเมืองเฉย ๆ ไม่ได้มีความรู้สึกผูกพันหรือสัมพันธ์มาก เป็นแค่ภาพฉากหรือภาพจำ และจินตนาการต่อว่าในอดีตเคยมีเรือนแพ เราจำคำขวัญได้ แต่ว่าความปฏิสัมพันธ์ความเป็นแม่น้ำกับเมืองหายไป

รองศาสตราจารย์ศุภกิจ ยิ้มสรวล
อาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ศิลปะและการออกแบบ มหาวิทยาลัยนเรศวร