วิถีชีวิตตั้งแต่เด็กมาจนถึงตอนนี้ 40 กว่าปี พิษณุโลกก็เปลี่ยนไปมากตามกาลเวลา ตามบริบทของโลก เมืองพิษณุโลกก็ผันแปรไป อาจารย์มีเพื่อนที่บ้านอยู่ในเรือนแพ เราอยากลงไปในเรือนแพเพื่อดูว่ามีอะไรบ้าง ก็เลยให้เขาพาไปที่บ้าน ก็เป็นลักษณะเหมือนเรือนแพทั่วไป ในหนึ่งแพก็จะมีคนอยู่หลายคนเป็นครอบครัว

แพไม่ใช่ใครอยากอยู่ก็ลงไปอยู่ได้ เพราะว่าแพอยู่ในน้ำไม่เหมือนบ้านบนบกที่ตอกเสาเข็ม แต่กระแสน้ำมีน้ำขึ้น น้ำ ถ้าน้ำขึ้นเชือกที่โยงกับแพอยู่ก็ต้องหย่อน หรือต้องดึงให้ตึง ถ้าน้ำลงก็ต้องมีการปรับเพื่อให้อยู่ในระดับที่พอดีกับกระแสน้ำ ซึ่งไม่ใช่ว่าทุกคนจะทำได้ เขามีเทคนิค วิธีการของเขาด้วย

ถ้าพูดถึงแม่น้ำ ไม่ว่าเป็นแม่น้ำที่ไหน เขาก็จะกล่าวกันว่าแม่น้ำคือชีวิต มีแม่น้ำอยู่ตรงไหนก็จะคนมาตั้งถิ่นฐานตรงนั้น เพราะว่าชีวิตคนเราผูกพันกับสายน้ำ ในร่างกายคนเรา ในโลกเราก็มีน้ำเป็นส่วนประกอบมากที่สุด เรามีความจำเป็นที่จะต้องใช้น้ำชีวิตคู่กับแม่น้ำ ถ้าถามว่ามีแม่น้ำน่านแล้วสำคัญอย่างไร แน่นอนก็สำคัญกับวิถีชีวิตของคนในเมือง

เรื่องของวัฒนธรรมอยู่ในวิถีชีวิตของคน บางครั้งถ้าเราไม่เข้าใจคน ไม่เข้าใจวัฒนธรรม แล้วเราออกนโยบายที่ทำให้วัฒนธรรมอาจจะผิดเพี้ยนหรือสูญหายไปได้บางครั้งก็น่าเสียดาย เราทำให้สิ่งที่มีชีวิตอยู่กลายเป็นความทรงจำโดยเราไม่รู้ตัว แต่จะว่าไปแล้วบางครั้งเมื่อบริบทเปลี่ยนแปลงไปสิ่งที่เคยอยู่ในวิถีชีวิตของเราดั้งเดิม ไม่ว่าจะมีอยู่หรือหายไปแล้วก็ตาม กลายเป็นของมีค่า เพราะฉะนั้นเรื่องที่กลายเป็นของที่จะมายืนยันว่าเรามีรากเหง้า มีตัวตนก็คือเรื่องราวทางวัฒนธรรม ไม่ว่าเราจะทำอะไรก็ตามเราควรจะต้องเข้าใจวัฒนธรรมของคนกลุ่มนั้น ๆ เพื่อที่จะรักษาวัฒนธรรมให้มีชีวิตอยู่คู่กับเรา ไม่ใช่รักษาวัฒนธรรมด้วยการเก็บไว้ในความทรงจำ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อรอุษา สุวรรณประเทศ
ภาควิชาภาษาศาสตร์ คติชนวิทยา ปรัชญาและศาสนา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร