จุดเด่นที่สำคัญของแม่น้ำเพชร เป็นแม่น้ำที่ใส มีความใสมากเมื่อเทียบกับแม่น้ำในทุก ๆ ที่ในโครงสร้างของแม่น้ำในไทย ยกเว้นลำห้วยที่เป็นตามภูเขาต่าง ๆ และจุดเด่นที่สำคัญของแม่น้ำเพชรคือมีโครงสร้างที่ใส และอีกประเด็นหนึ่งที่สำคัญเราจะรู้ว่าแม่น้ำเพชรเป็น 1 แม่น้ำ 1 จังหวัด เป็นแม่น้ำที่เกิดขึ้นและจบในจังหวัดเดียว

แม่น้ำเพชรมีประวัติยาวนาน เมืองเพชรมีประวัติเป็นพันปี และก็สมัยก่อนแน่นอนเราใช้น้ำมาเป็นน้ำดื่มและใช้น้ำอุปโภค น้ำเลยมีคุณค่าต่อผู้คนตรง ๆ เลย แต่ปัจจุบันถ้าเราได้เรียนรู้เรื่องของแม่น้ำต่าง ๆ เราจะรู้ว่าคนเริ่มหันหลังออกจากแม่น้ำแล้ว เราหันหน้าเข้าถนนเอาท้ายบ้านสู่แม่น้ำ การเปลี่ยนของแม่น้ำอาจจะเป็นคนที่เขาต้องอยู่กับน้ำ เขาต้องลงไปแช่ในน้ำ วางแหในน้ำ วางอวล เขาต้องใช้น้ำ หรือแม้กระทั่งชุมชนที่ต้องดึงน้ำเข้ามา แต่ว่าสังคมเมืองที่เกิดขึ้นเรื่อย ๆ เราจะเห็นคุณค่าหรือความงดงามของแม่น้ำน้อยลงเรื่อย ๆ

อาจารย์ว่าเราต้องยอมรับชะตากรรมในสิ่งที่สังคมเมืองพัฒนาไปจริง ๆ พอเรายอมรับก่อนเราจะดูว่ามีทางเลือกอะไรบ้างที่จะชะลอที่สุด ที่จะทำให้น้ำนั้นเป็นคมนาคมก็ได้แต่คมนาคมอย่างสบายใจ ไม่ใช่คมนาคมน้ำเป็นฟองเน่า หรือว่าเราจะใช้เราต้องรู้ว่าอนุรักษ์ไม่ใช่อนุรักษ์เพื่อให้น้ำได้กลับมามีปลาแล้ว แม่น้ำเป็นสิ่งที่จะให้ความสุขได้และยังเป็นอาชีพได้อีก ไม่จำเป็นต้องให้แม่น้ำเป็นอาหารเหมือนสมัยก่อนแล้ว อาจารย์ก็เลยคิดว่าอยากจะให้ผู้ใหญ่ในปัจจุบันมองกลับไปตรงนี้ว่าการอนุรักษ์ไม่ใช่อนุรักษ์ที่จะต้องให้ไปฟื้นฟูเหมือนแม่น้ำเพชรเมื่อ 20 ปีที่แล้ว แต่เราต้องให้สอดคล้องกับสิ่งที่เขาอยากจะให้คงอยู่เพื่อเขาต่อไป

รองศาสตราจารย์ ดร.จารุมาศ เมฆสัมพันธ์
ภาควิชาชีววิทยาประมง คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์