แม่น้ำท่าจีนเขามีเอกลักษณ์ คือเป็นแม่น้ำที่ต่อมาจากแม่น้ำเจ้าพระยา เราจะเห็นว่าอย่างท่าจีนต่อมาจากเจ้าพระยา ตั้งแต่ไชยนาท ลงมาถึงสุพรรณบุรี มานครปฐม ลงไปที่สมุทรสาคร ในส่วนตอนกลาง ก็จะมีกิจกรรมการเลี้ยงสัตว์เข้ามา เพราะฉะนั้นเขาจะมีเอกลักษณ์ของสายน้ำที่ไหลผ่านกิจกรรมที่ค่อนข้างจะหลากหลาย ทั้งชุมชน เกษตรกรรม กสิกรรม พาณิชยกรรม และสุดท้ายอุตสาหกรรมด้วย เป็นแหล่งน้ำหนึ่งที่สนใจและเหมาะกับงานวิจัยของเราที่ทำการศึกษาแหล่งกำเนิดมลพิษที่มีความหลากหลายเหล่านี้

ในตัวของแม่น้ำท่าจีนในส่วนที่ผ่าน จ.นครปฐม ตรงนี้ก็มีความน่าสนใจเพราะว่าอย่างแรกอยู่ใกล้กรุงเทพฯ ด้วย และอย่างที่สองคือกิจกรรมต่าง ๆ วิถีชีวิตของเขาค่อนข้างที่จะมีการประกอบอาชีพที่หลากหลาย มีกิจกรรมต่าง ๆ ที่เป็นวิถีชีวิตที่มีเสน่ห์และในอีกมุมหนึ่ง เป็นเหมือนแหล่งที่จะสามารถปล่อยมลพิษลงสู่แม่น้ำได้ด้วย เราก็อยากจะมาศึกษาสภาพแวดล้อมตรงนี้ให้ชัดเจนขึ้น

ต้องบอกว่าแม่น้ำเองเขามีความสามารถในการที่จะฟื้นฟูตัวเอง เขาเปรียบเสมือนเป็นระบบบ่อบำบัดน้ำเสียธรรมชาติจริง ๆ เลย แต่ว่าด้วยความเจริญเติบโต การพัฒนาของประเทศ กิจกรรมต่าง ๆ ที่มากขึ้น จำนวนคนที่หนาแน่นขึ้น การเลี้ยงสัตว์ต่าง ๆ ที่มีเพิ่มมากขึ้น เพราะฉะนั้นการที่น้ำเสียที่ปนเปื้อนลงไปสู่แหล่งน้ำก็จะมีมากขึ้น จากที่ความสามารถในการบำบัดตัวเอง ฟื้นฟูตัวเองของแหล่งน้ำก็เริ่มที่จะไม่พอ

ทรัพยากรน้ำปัจจุบันเราจะเห็นว่าค่อนข้างที่จะจำกัด จะมีอยู่เท่านี้ เพราะฉะนั้นไม่มีใครได้ใช้น้ำที่บริสุทธิ์ใหม่ตลอด จะเป็นการใช้ทรัพยากรที่ใช้ซ้ำจากคนอื่น เพราะว่าอย่างแม่น้ำเองคนที่อยู่ต้นน้ำก็นำน้ำไปใช้ในกิจกรรมหลาย ๆ อย่าง ใช้ชีวิตประจำวัน ใช้ในเรื่องของเกษตรกรรม ในกิจกรรมพาณิชยกรรมอุตสาหกรรมต่าง ๆ เมื่อใช้น้ำเสร็จแล้วน้ำเสียที่อาจจะมีการบำบัดเรียบร้อยลงมาสู่แหล่งน้ำ เพราะฉะนั้นคือในมุมของสายน้ำ เราอยากจะมองให้เห็นว่าเป็นของที่แชร์ร่วมกัน อยากให้ทุกคนได้ตระหนักถึงตรงนี้

ดร.ขวัญรวี สิริกาญจน
นักวิจัยเชี่ยวชาญ ห้องปฏิบัติการวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพ สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์