แม่น้ำเพชรบุรีเป็นแม่น้ำที่มีต้นน้ำและปลายน้ำอยู่ในจังหวัดเดียว คือจังหวัดเพชรบุรี ไหลมาจากป่าแก่งกระจานผ่านอำเภอท่ายางลงมา ผ่านบ้านลาด ผ่านเมือง และก็ไปออกทะเลที่บ้านแหลม ก็คือต้นน้ำกับปลายน้ำเกิดขึ้นและจบที่จังหวัดเดียว แต่ว่ามีการรวมของน้ำจากสายน้ำอื่น ๆ มาเพิ่มเติมอีก

แม่น้ำเพชรบุรีออกทะเล 2 ทาง ทางที่หนึ่งคือตรงจากเมืองไปเลย ผ่านบางครกและก็ไปออกของมันเองที่เรียกว่าปากน้ำเพชรบุรี ที่ตำบลบ้านแหลม ขณะที่อีกฝั่งหนึ่งแยกตรงบางครกไปออกทางบางตะบูน ซึ่งทางบางตะบูนมีลำน้ำสาขาสายย่อยหลายสาย ดังนั้นแม่น้ำที่อยู่ตรงบางตะบูนมีปากแม่น้ำขนาดใหญ่กว่าปากน้ำบ้านแหลม เพราะว่าเป็นการรวมพื้นที่ของน้ำหลายสายไปออกทางนั้น

มนุษย์ต้องอาศัยน้ำ ต้องใช้น้ำ ดังนั้นการตั้งบ้านเรือนที่อยู่ใกล้แหล่งน้ำจึงจำเป็นสำหรับการอุปโภคบริโภค แต่ขณะเดียวกันภัยจากน้ำก็มี เพราะว่าถึงฤดูกาลฝนตกหนักน้ำป่าก็ไหลมาได้

สายน้ำเพชรบุรีตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปลายน้ำ ผูกพัน สัมพันธ์กับผู้คนทั้งหมด จะแบ่งแยกไม่ได้ ผลกระทบที่เกิดกับคนพื้นที่หนึ่งจะเกิดผลกระทบกับคนอีกที่หนึ่ง แล้วจะย้อนกลับไปกระทบกับคนที่สร้างผลกระทบมาตั้งแต่ต้นนั่นเอง ไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง ดังนั้นต้องรักษา

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ แสนประเสริฐ ปานเนียม
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี